Раштавӑн 16-мӗшӗнче Чӑваш филилогийӗпе культура факультетӗнче, 20 ҫул тултарнӑ ятпа, тӗрлӗрен мероприятисем иртрӗҫ. Вӗсен хушшинче сӑвӑ калакансен конкурс та иртрӗ. Университета 1-4 класра вӗренекенсем тӗрлӗ районсенчен пуҫтарӑнчӗҫ. Муркаш, Патӑрьел, Комсомольски, Элӗк районӗсенчен килнӗ маттурсем ытларах савӑнтарчӗҫ пире. Патӑрьел районӗнчен килнӗ Шурякова Екатерина тата Муркаш районӗнчи Прохорова Анастасия пире «Нарспи» сыпӑкне питех те хитре каласа кӑтартрӗҫ. Ачасен юратнӑ поэчӗсем К. Иванов, П. Хусанкай, В. Митта, А. Кӑлкан пулнине куртӑмӑр. Кашни ачах хӑйне май талантлӑ.
Сӑвӑ вуланине сумлӑ жюри хакларӗ: Раиса Сарпи, Альбина Юрату поэтсем, В.
Паянхи шӑматкунхи сивӗ кун, раштавӑн 18-мӗшӗнче, Шупашкарти вӗренӳ иститутӗнче пирӗн Chuvash.Org пӗрлӗхпе Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ ирттернӗ «Урхамахсем тӑраҫ тапӑртатса...» литература ӑмӑртӑвӗн ҫӗнтерӳҫисене чысларӑмӑр. Хаваслӑ мероприяти 11 сехетре пуҫланчӗ.
Пухӑннисем умӗнче Николай Плотников (Chuvash.Org-ӑн тӗп администраторӗ), Владимир Андреев (Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗн ертӳҫи), Юрий Виноградов (вӗренӳ институчӗн ӗҫченӗ), Надежда Григорьевна Иванова (вӗренӳ институчӗн ӗҫченӗ) тухса калаҫрӗҫ, мала тухнӑ шкул ачисемпе вӗрентекенсене хаклӑ парнесемпе чысларӗҫ. Пӗрремӗш вырӑна тухнисене 60х40 виҫеллӗ карттин, 2-мӗш вырӑна тухнисене 40х30 виҫеллӗ карттин, 3-мӗш вырӑна тухнисене 30х20 виҫеллӗ карттин лекрӗ. Унсӑр пуҫне вӗсене пурне те дипломсем тата нумай пулмасть пичетленсе тухнӑ «Асамлӑх ҫулӗ» кӗнекесем парнелерӗҫ.
Мероприятие Ҫӗнӗ Шупашкарти 16-мӗш шкулта ачасене чӑваш чӗлхипе литературӑна вӗрентекен Вера Никонорова ертсе пычӗ.
Иртнӗ кӗҫнерникун, чӳкӗн 18-мӗшӗнче, шкул ачисем шахматпа выляса ӑмӑртнӑ. Ахаль выляман, ку ӑмӑрту Чӑваш Ен Президенчӗн Кубокӗшӗн иртекен XIII Спартакиада шутне кӗрет.
Финалта районсенчи 6 ушкӑн тата хула ачасем тупӑшрӗҫ — вӗсем маларах хӑйсен районӗсемпе хулисенче мала тухнӑ пулнӑ.
Ӑмӑртӑва пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн чи маттур шахматҫӑсем Ҫӗнӗ Шупашкарсем пулни палӑрнӑ, вӗсем ыттисенче лайӑхрах выляни сисӗннӗ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене вара пӗр-пӗринчен пӗр очко ҫеҫ уйӑрса тӑнӑ. Ҫапла май Шупашкар хулин ушкӑнӗ иккӗмӗш вырӑна лекнӗ, Элӗк районӗн ачисем — виҫҫӗмӗшне. Унсӑр пуҫне Ҫӗмерле хулипе Елчӗк районӗн ачисем лайӑх вылянине палӑртма пулать.
Мала тухнӑ пур ушкӑна та медальсемпе, дипломсемпе тата асра юлмалли парнесемпе чысланӑ. Мала тухнӑ ятпа эпир пурне те саламлатпӑр!
17 ӗмӗр варринче Раҫҫейре Ҫтенькӑ Разин ертсе пынӑ хресчен вӑрҫи вӑхӑтӗнче Чӑвашран тухнӑ чаплӑ ҫар пуҫӗ Пайтул Искеев пулнине таврапӗлӳҫӗсем тахҫанах ҫырса кӑтартнӑ. Анчах та ҫамрӑк ӑру ун пирки сахал пӗлет.
Искей Пайтулӗ — чӑваш ҫӗрӗнче патша ҫарӗсене ҫӗмӗрсе тӑкас енӗпе паттӑррӑн кӗрешнӗ ҫын. Вӑл Красноармейски районӗнчи Сурӑмхӗрри Карай ялӗнче ҫуралнӑ, 1671 ҫулта тан мар ҫапӑҫура пуҫне хунӑ. Унӑн вил тӑприйӗ — хальхи Шупашкар районне кӗрекен Чиканкасси ялӗ ҫывӑхӗнчи сӑртра. Ку вырӑн Ҫӗнӗ Шупашкар хули шутне кӗрет.
Кунти халӑх хӑйӗн авалхи утаманне манмасть. Шупашкарта Пайтул ячӗпе урам хисепленет пулсан, Ҫӗнӗ Шупашкарсем Пайтул ячӗллӗ пӗрлӗх туса хунӑ. Халӗ ҫӗкленекен микрорайона та ун ятне парасшӑн, унтах Пайтул палӑкне лартасшӑн.
Нумаях пулмасть Ҫӗнӗ Шупашкарти историпе таврапӗлӳ музейӗ Пайтула халалланӑ уяв ирттернӗ.
Юпан 7-мӗшпе 11-мӗшӗсенче Грузин тӗп хулинче, Тбилисире, иртекен самбо кӗрешӗвӗн ҫамрӑксен хушшинчи тӗнче чемпионатӗнчен савӑнӑҫлӑ хыпар ҫитрӗ — Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче пурӑнакан Сергей Иванов (1№ АҪСШ, тренерӗ — Александр Тимофеев) медале тивӗҫнӗ. Сергей самбо кӗрешӗвӗн тӗнче шайӗнчи ӑмӑртусенче виҫӗ хутччен чи малти вырӑна йышӑннӑ, Тбилисине вӑл Раҫҫей каманди шутӗнче килнӗ.
48 кг йывӑрӑш спортсменсем хушшинче кӗрешсе Сергей Иванов хӑйне ыттисенчен маттуртарах кӑтартрӗ — каллех ылтӑн медале тивӗҫрӗ. Саламлатпӑр!
Иртнӗ шӑматкун, ҫурлан 21-мӗшӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкарта анӑҫри вӑтам ӗмӗр вӑхӑтне лекме май пулчӗ — кунта сӑнарлӑ вӑйӑсен, историлле фехтовнинин, реконструкцин тата ташӑн «НоРоК-2010» уҫӑ фестивалӗ иртрӗ. Урӑхла каласан, рыцарьсен Ҫӗнӗ Шупашкарти конвенчӗ (чӑвашла каласан, пӗр-пӗр хоббипе кӑсӑкланакан ҫынсен пухӑвӗ, мероприятийӗ). Фестивале Ҫӗнӗ Шупашкар хулине никӗсленӗренпе 50 ҫул ҫитнине халалларӗҫ. Чӑваш Енрисемсӗр пуҫне унта ытти тӑрӑхри хӑнасем те пурччӗ — Чулхуларан «Берн», Хусантан «Нюрнберг» тата «Польско-литовское копье» историлле реконструкци клубӗсем, Чӗмпӗртен «Кремень» истори клубӗ. Чӑваш Енрен ку мероприятине Шупашкарти «Правь» истори клубӗ, «Робин Гуд» ухӑҫсен клубӗ тата «Соколиный Яръ» ятлӑ ҫамрӑксен обществӑлла организацийӗ хутшӑнчӗҫ.
Фестивале уҫнӑ ҫӗре Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрцийӗн ҫумӗ Владимир Матвеев та килнӗччӗ, вӑл ытти халӑхсен историне пӗлни усӑллӑ пулнине пӗлтерчӗ.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ умӗн, Ҫӗнӗ Шупашкара никӗсленӗренпе 50 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприятисен шутне кӗртсе ҫурлан 23-мӗшӗнче кил-йышри пӗрремӗш ача-пӑча сачӗ уҫӑлчӗ. Ача-пӑча сачӗн альтернативлӑ формӑллӑ учреждение Белинскийсен ҫемьи йӗркеленӗ. Вӗсен кил-йышӗнче пурӗ 7 ача — чи аслине, Лизӑна, 12 ҫул. Шкул ҫулне ҫитменнисем виҫҫӗн — ултӑ ҫулти Андрей, виҫӗ ҫулти Анюк, тата ҫулталӑк ытларах тултарнӑ пӗчӗк Виктор.
Кил-йышри ача-пӑча сачӗ «Калинка» ятлӑ 2№ ШАПМУ-на пӑхӑнать. Амӑшӗ, воспитатель пулса ӗҫленӗскер, ачисене килте пӑхӗ. Ачасен сывлӑхне «Калинкӑра» тӗрӗслесе тӑрӗҫ. Ҫаван пекех физкультура тата музыка урокӗсене те ачасен ача-пӑча садне ҫӳреме тивӗ.
Кил-йышри ача-пӑча сачӗ виҫӗ пӳлӗмлӗ хваттерте вырнаҫнӑ. Белинскийсем ӑна нумай ачаллӑ ҫӗмьесене хваттерпе тивӗҫтерекен республика программипе илнӗ пулнӑ. Хваттерте мӗн кирли пурте пур: спорт кӗтесӗ те; ҫывармалли, апат ҫимелли пӳлӗмсем те.
Ҫак кил-йышри ача-пӑча садне уҫма Ҫӗнӗ Шупашкар хулин пуҫлӑхӗ Владимир Тимофеев та килчӗ — вӑл ачасемпе пӗрле хӗрлӗ хӑйӑва касрӗ.
Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх кӑҫалхи пилӗк уйӑхри демографине пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн Чӑваш Енре пурӗ 6 433 ача ҫуралнӑ, 7 147 (вӑл шутра ҫулталӑка ҫитмен 31 ача) вилнӗ. Вилнисен шучӗ ҫуралнисенче 11,1% ытларах пулнӑ. Пӗлтӗр ку вӑхӑтри кӑтартусем 19,4%-па танлашнӑ. Ҫуралнисен шучӗ те пӗлтӗрхипе танлаштарсан 69 ытларах (е 1,1%). Вилнисен шучӗ 5,9% чакнӑ (е 452 ҫын сахалтарах).
Чӑваш Енӗн пур муниципалитетӗнче те тенӗ пекех халӑх йышӗ чакнӑ, Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар хулинче тата Шупашкар районӗнче — ӳснӗ. Ҫын йышӗ чи нумай Ҫӗмӗрле (-16%), Улатӑр (-12,5), Пӑрачкав (-12,2), Хӗрлӗ Чутай (-11,7) тата Куславкка (-10,1) районӗсенче чакнӑ.
Пӗлтӗрхипе танлаштарсан 51 ҫемье ытларах (пурӗ 2 643 мӑшӑрланнӑ) ҫавӑрнӑ. Уйрӑлакансен йышӗ чакнӑ — пӗлтӗрхинчен 277 ҫемье сахалрах саланнӑ.
Ӗнертен пуҫласа шыва пӗр шайра тытмашкӑн Шупашкар ГЭСӗ кунӗн-ҫӗрӗн ӗҫлӗ. Ейӗ вӑхӑтӗнче ятарлӑ комиссисем йӗркеленӗ — вӗсем ГЭСӑн ӗҫне сӑнасах тӑрӗҫ. Ятарлӑ вӗрентӳсем те ирттерме палӑртнӑ.
Акан 6-мӗшӗнче ҫӳлти бьефри шыв шайӗ 63 метр та 17 см пулнӑ, аялти бьефри шыв шайӗ — 53,58 метр. Кун тӑршшӗпе ГЭС 10,1 млн. кВт·с электроэнерги панӑ. Вӑл кун ГЭС урлӑ ҫеккнутра 6480 м3 шыв юхса тухнӑ. Малтанхи кунпа танлаштарсан, 1230 м3 ытларах.
Шупашкар ГЭСӗнче пурӗ 18 шыв агрегачӗ, вӗсен пӗтӗмӗшле хӑвачӗ 1404 МВт. Хальхи вӑхӑтра ГЭСри шыв 63 метр ҫӳллӗшӗнче тӑрать, проект тӑрӑх вара — 68 метр пулмалла.
Пӗлетӗр пулӗ, Сергей Гапликова Мускава чӗнсе илнине пула Министрсен Кабинечӗ ертӳҫисӗр тӑрса юлнӑ. Ку вырӑна Николай Фёдоров президент Суслонова Нина Владимировнӑна ертсе пыма сӗннӗ. Нина Владимировна 2005 ҫултанпа Чӑваш Республикин сывлӑха упрас тата социаллӑ аталану Министерствӑна ертсе пырать, хальхи вӑхӑтра Министрсен Кабинечӗн ертӳҫин, Председателӗн, ӗҫне туса пырать. Ҫитес вӑхӑтра Патшалӑх Канашӗ ун кандидатурине пӑхса тухмалла.
Суслонова Нина Владимировна 1960 ҫулхи ҫурлан 9-мӗшӗнче Иркутск облаҫӗнчи Мамаканта ҫуралнӑ. Вӑтам пӗлӗве Ҫӗнӗ Шупашкарти 5-мӗш шкулта илнӗ (ашшӗ-амӑшӗ кунта ГЭС тума килнӗ). 1984 ҫулта Чӑваш патшалӑх университетне пӗтерсе аслӑ пӗлӳ илнӗ.
2000 ҫулта Чӑваш Республикин Сывлӑха упрас енӗпе ӗҫлекен министерствӑна ертсе пыма пуҫланӑ.
+3.3 °C